Yazı: Rûmet Med
Edebiyatçılar ve edebiyat-sanat eleştirmenleri arasında on yıllardır Suç ve Ceza'dan sonra bu kadar derin ve büyük etkiler uyandıran başka bir romanın yazılıp yazılmadığı tartışması sürüp gider. Bu düşüncenin sebebi ise şimdiye değin hiç bir edebiyatçının Dostoyevski gibi insan ruhunu ve toplumun durumunu bu kadar derinden anlatamayışı olarak gösterilir. Roman türünün en çok okunan yazarı olan Fyodor Dostoyevski'nin eserleri 150 yıldan beri dünyanın her yerinde yüzlerce dile ve lehçeye çevrilmiştir.
Dostoyevski edebiyat yaşamında bir referans ve başlangıç noktasını ifade etmek için "Hepimiz Gogol'un Palto'sundan çıktık" der ve insanlığın genlerinin derinlerinde yatan ve benliğini şekillendiren koşulları romanlarında özelliklede ölümsüz romanı "Suç ve Ceza" da çok iyi ele almıştır. Yaşadığı çağın ruhsuzluğunu ve insan ruhunun tarihsel doğasının biçimlenişini anlatan yazar sadece iyiliğinin alfabesi ile yazılan sözcüklerin kalıcı olacağını dile getiriyor.
Sinema ve diğer sanatlar ile tüm hayat disiplinlerinde Suç ve Ceza kadar insanları etkileyen çok az roman vardır ve bunun en önemli sebebi ise yazarın hayatın acılarını ve insan ruhunu diyalektik bir bakışla derinlenmesine kavrayıp anlatması, hayattaki gerçek karakterler ve karekter tahlilleri ile psikolojik durumlarin altında yatan en temel nedenlerinin günlük yaşama kaygıları olduğunu resmetmesidir. Dostoyevski insan doğasını ve hayatını akışını bir yağlı boya tablo gibi resmetmiştir.
Sanat ve sinema kuramcısı Ulus Baker, bir söyleşisinde Dostoyevski'yi anlatırken der ki, "Acaba neden Dostoyevski edebiyatın en yüksek noktasında yer alıyor? Ve bir asır sonra Tarkovski başka bir alanda sinemada, en yüksek filmleri yapabiliyor? Rusların edebiyatlarını yok etmek için ellerinden geleni yaptıklarını artik biliyoruz. Bunu filmlerini yeraltına gömdükleri Eisenstein, Vertov ve Dovjenko için de yaptılar. Ama birdenbire Tarkovski çıkıverdi ve sadece tek şeyin garantisiyle --hayatın ifadesini Dostoyevski'nin yaptığı gibi yaparsanız onu siz ifade etmekle uğraşmak zorunda kalmazsınız, o gelir sizin ifade araçlarını doldurur, taşar, ve kendini sizin aracılığınızla ifade eder. Dostoyevski-Tarkovski bağının sırrı işte budur."
(https://twitter.com/MedRumet/status/1313976948893323266?s=19)
* Mayıs 2021
Hiç yorum yok: