Nivîs: Rûmet Med
"Sînema ji bo min şêwazeke derbirinê ye. Min bi dirêjiya jiyana xwe helbestan nivîsandin û xwendin, û helbest, bi tenê rêyeke derbirinê ye. Ez ji sînemayê hez dikim û dikarim di hemû warên din de jî bixebitim. Ku helbest nebe di şanoyê de bilîzim, ku şano nebe ez fîlman bikişînim. Dewamkirina vê jî girêdayî berdewama gotinên min e. Helbet, ku gotinên min hebe.."*
Furûx Feroxzad yek ji helbestvanên baştirîn ên wêjeya cîhanê ye û di heman demê de bi hunerên sînema, şano û resm re jî eleqedar bûye. Di helbestên wê wekî straneke ahengdar û geş diherikin û tê de wateyên kûr û mezin xwe dide der. Yên ku peyv û hevokên Feroxzadê dixwînin kûrahiya zimanê risteyên (şewane) wê dibînin. Helbestvana navdar a cîhanê Furûx Ferroxzad di sala 1935'ê li Îranê hatiye dinyayê û di temeneke ciwan de (di sala 1967'ê) jiyana xwe ji dest daye. Ferroxzad di wêjeya cîhanê de rêçên mezin hiştiye û bandorên kûr û felsefî li hunerê kiriye..
“Pencereyek ji bo dîtinê, Pencereyek ji bo bihîstinê”**
https://www.youtube.com/watch?v=XJGABtligKk
Pirtûk û helbestên helbestvana Îranê Furûx Ferroxzad, li ser cîhanê bi dehan zimanan hatine wergerandin. Helbestvan, di heman demê de bi hunerên sînema û şanoyê re jî eleqedar bûye, edîtorî, asîstanî, derhênerî û wênesazî kiriye û bi belgefîlma xwe ya bi navê "Khaneh Siyah Est" (Xanî Reş e / The House is Black, 26 deqîqe, 1963) re bi serketî ye, mijara vê belgefilmê li ser jiyanên nesaxên belweşînê ne ku di derbarê nexweşiyê de hin agahiyan dide, û belgefîlm, li Festîvala Fîlman a Navneteweyî ya Oberhausenê Xelata Belgefîlma Baştirîn girtiye.
Ferroxzad, di navbera salên 1961 û 1965an de edîtoriya gelek fîlm û belgefîlman kirine û di sala 1962ê de bi belgefîlma xwe ya "Agirek" li Festîvala Belgefîlman a Navneteweyî ya li Îtalyayê Xelata Mezin (xelata Yekemînî) wergirtiye. Helbestvana mezin, pencereyeke nû û zelal vekir ji bo dîtin û ji bo bihîstinê, û gelek derhênerên sînemayê û hunermend ji helbestên Feroxzadê îlham girtin/digirin.
“Birînên Min Ji Ber Evînê ne”***
Birînên Furûx Ferroxzadê ji ber evînê bûn û jiyana wê di nav gelek janên êşan de derbas bû, lê ew bi dileke birîndar, roniya hez û hêviya xwe hertim mezin û bilind kir. Helbestvan di berhemên xwe de bi zimanekî resen û metaforîk ; qala êş û birînên jinan kirin û li ser rewş û pirsgirêkên civakê sekinî. Di helbestên Ferroxzadê de hest û ramanên hez, êş, keser, azadî, hêvî, evîn û veteqanê derdikevin pêş û hevokên wê mîna rûyê demsala biharê vebûn û bûn rojên cejnên bihuştê... Helbestvan Furûx Ferroxzad, di zeryaya helbestê de bi rengên peyv û hevokên xwe ve bû nemir û dengê newayên risteyên helbestên wê dê di dîrokê her tim bimînin..
Helbest û pirtûkên helbestvana navdar Furûx Feroxzad (1934 – 1967), li seranserî cîhanê bi dehan zimanan hatine wergerandin û weşandin. Nivîskar, lêkolîner û wergerên kurd Muhsîn Ozdemîr û Cewad Pale pirtûka helbestan a Furûx Feroxzad, bi navê “Em Baweriyê Bi Destpêka Demsala Sar Bînin” (2013) wergerandin bo Kurdî. Di sala 2014ê de, Muhsîn Ozdemîr hemû berhemên Furûx Feroxzadê, bi navê “Hemû Berhem” wergerandin ji bo zaravaya kurmancî ya Kurdî û du pirtûk ji aliyê Weşanên Ronahî ve hate weşandin. Di Meha Pûşpera 2020ê de hate ragihadin ku werger Hatîce Kiliç hemû helbestên Furûx Ferroxzadê ji bo Kurdî wergerandî ye û wergera berhemên helbestvanê ji aliyê Weşanên Avestayê bête weşandin.
https://www.youtube.com/watch?v=OKq5OBUbMEo
Şanonivîs Şebnem Îşîguzel lîstikeke şanoyê ya li ser jiyana Furûx Feroxzad nivîsibû û lîstika bi navê “Yaralarım Aşktandır” (Birînên Min Ji Ber Evînê ne*) di sala 2019ê de bi derhêneriya Berfîn Zenderlîoğlu re û ji aliyê hunermenda şano û sînemayê Nazan Kesal ve hatibû lîstin. Herwiha hat ragihandin ku jiyana helbestvana navdar ji aliyê derhêner Cihnagir Kevserî ve ji bo sînemayê bête kişandin û senaryoya fîlmê Naîme Îslamî nivîsiye.
Çavkanî:
* Furûx Ferroxzad
* ** Ji Pirtûka “Hemû Berhem” ya Furûx Feroxzad. Ji Farsî: Muhsîn Ozdemîr. Weşanên Ronahî 2014.
https://www.imdb.com/name/nm1265720/?ref_=tt_ov_dr
https://sinemayaserbixwe.com/jiyana-helbestvan-furux-feroxzad-dibe-film/
https://rumetmed.blogspot.com/2018/01/ruyeke-nevesarti-furux-feroxzad.html
https://rumetmed.blogspot.com/2018/10/dile-peyv-u-hevoken-furux-ferroxzad.html
https://tr.wikipedia.org/wiki/F%C3%BCru%C4%9F_Ferruhzad
(Ev nivîs di meha Cotmeha sala 2018ê de hatibû nivîsandin ku hin beşên wê ji aliyê nivîskarê nivîsê ve bikitekit hate nivîsandin û sererast kirin.)
Sînemaya Serbixwe - www.sinemayaserbixwe.com
Hiç yorum yok: