Hozan û Dengbêjê Cîhanê: "William Shakespeare"

Helbestvan, şanoger, nivîskar û lîstikvanê navdar ê ingilîz William Shakespeare, di navbera sedsalên 16 û 17'emîn de li Îngîlistanê dijiyaye.

Wêjekar û helbestvanê cîhanê William Shakespeare, li gor hin çavkanî tê zanîn ku merivekî xwendewar nebû, bi salan ve li şanoyeke ji girêdayî bajarê Londonê xizmetkariyê kiriye û vê yekê di heman demê de, ji bo helbestvanê rêya dibûna ya nivîskar û helbestvanê baştirîn ê cîhanê vekirî ye û peyvên hevokên William Shakespeare bûne nemir.

Helbest û lîstikên ku ji aliyê William Shakespeare ve hatine nivîsandin bi sedan zimanan ve hatine wergerandin û berhemên wî di şanoyên hemû herêmên cîhanê de hatine temaşe kirin, peyvên wî bûne stran û kilam û lawje, û lîstikên nivîskarê navdar ji bo gelek filman bûne mijar û di jiyana çand, wêjê û hunerê de "asoyên nû" kûr kirine.

Soneyên helbestvan û nivîskarê navdar ê cîhanê William Shakespeare, di 2010'ê sala de, ji aliyê nivîskar, wergêr û helbestvanê navdarê Kurd Kawa Nemir ve, bi navê "Hemû Soneyên William Shakespeare" ji bo Kurdî hatibû wergerandin. Di nava Pirtûkê de, 154 Soneyên Shakespeare ê cih digirin û ji aliyê Weşanên Lîs'ê ve hate weşandin. Wergera soneyan di demeke kurt de ji aliyên xwendavanên wêjeyê ve gelek eleqeyan dîtin. Helbestvan, nivîskar, û wergêrê kurd Kawa Nemir heta niha ji 7000'ê zêdetirî berhemên ên wêjeyên ingilîz, emerîkî, îrlandî û tirkî wergerandine ji bo kurdî

Hin Soneyên William Shakespeare:

Sone 18

Çi bikim, çi? Te bidim ber rojeke havînê?
Delaltir î ji wê, xulqê te jê firehtire hîn.
Bayên kur dikujin delalbişkojên Gulanê,
Qewlê havînê zêde zû tê, dewrana wê nîn.
Car heye pirr germ diçirûse çavê esmanan,
Zor caran zêrînbegzê wî bi şewq û şemal e,
Her kej ji dadê dadikeve ji text carinan,
ji bext, an jî ji çerxa siruştê ya kumral e;
Lê havîna te ya nemir dê çu neçilmise,
Dê ne ew milkê bedewiya te winda bibe,
Ne Mirin qure be siya wê li ser te lîs e,
Her li van risteyan bî, dê mezinî para te be.
      Ta ku ruh li ber mirov be, an jî çav bibînin,
      Wê ev çend bijîn, ev ê tim jînê bo te bînin
Ji: Hemû Soneyên William Shakespeare
Ji Îngilîzî: Kawa Nemir
rûpel:89 weşanên LÎS

Sone 25

Bila yên ku sahibrewac in, bi xeml û xêzan,
Bi text û tacan, nîşanên fêzan fortan bikin,
Bext textekî wiha nedabe jî minê xizan,
Şad im bi şanên pê re min şadê şadan dikin,
Perîmîr vedidin perên pelên xwe yên bedew,
Lê wax gidî, wekî mexmorkan in li ber tavê,
Di wan de wer xef dimîne kawiya wan û hew,
Te dî rû tirş kirin, mirêsa wan çû ji navê.
Şervanê zor î navdar î di şêr de pêşîkêş,
Ku piştî hezar serkeftinan te dî bû şemo,
Navê wî'j sînemdeftera rûmetê dikin rêş,
Ji keda wî çi mabe, tê jibîrkirin hemû.
Nexwe şad im minê ku evand, hatim evandin,
Bi war, bê war, ne diqedim, ne jî têm qedandin.

Ji: Hemû Soneyên William Shakespeare
Ji Îngilîzî: Kawa Nemir
rûpel:103 weşanên LÎS

Sone 66

Bê zar im ji dinyaligê, dilzar, bimirama, -
Dibînim, merd kirin parsek li Kuçe-Kolanan,
Rûtik û Behle bi xeml û xêz, nabêjî çima?
Baweriya pak kuştiye şerê xwarzê-zalan,
Şerm çûye, şoreta bi xeml û xêz hatiyê cî,
Xamatiya dilpakî bi zorê danê amê,
Serpakî peymala kir qanûna axa hecî,
Hêz bû Kurdcehş, bi biratî derket ji Tehmê,
Zordest zimanê Hunerê best bi heft werîsan,
Hişsivik hefsar kir Şarezatî bin nezanî,
Te got, Rastiya saf, gotine te, Dilsaf, dîsan,
Pakî dîlê nepakiyê, Binzîn bû’b hêsanî:
      Bê zar im ji dinyayê, lê xim herim mirinê,
      Lê ez ê dildarê xwe çawa bihêlim tenê.

Ji: Hemû Soneyên William Shakespeare
Ji Îngilîzî: Kawa Nemir
rûpel:185 weşanên LÎS

William Shakespeare, di nava helbest, sone û lîstikên şanoyên xwe de; qala hez, êş, hesret, êş, hêvî, jan, derd û xemên ên civaka xwe û hemû mirovahiyê û xwezayê kiriye, bû dengê qîrîna serdema xwe û dengê wî dê hertim rojane bimînin. Ew hozanekî gerdûnê ye, Helbestvan Shakespeare wekî dengbêjên mezin û nemir ên kurd Evdalê Zeynikê, Ehmedê Xanî, Cegerxwîn, Yaşar Kemal,  wekî dengbêj Homerosê û gelek hozan, helbetvan, feylesof û ramangerên ên din , hozaneke mezin e û dengbêjê cîhanê ye.