Gêrikan (Mûrî, Morî), li ser axên erdnîgariya cîhanê ji bilî parzemîna Antartikayê, li hemû deveran jiyanên xwe didomînin. Tê zanîn ku ev candarên piçûk di nava heywanan de digel Mêşhingivan ve, giyandarên herî kedkar û jêhatî ne.
Li gorî hin agahiyên zanistî, wan qet na razin, hin lêkolînan jî dibêjin wan ji bo demeke kurt dikevin xewê. Gêrikan, candarên gelek xurt in û wan dikarin tiştên ku ji giraniyên xwe 50 car mezin in, radikin û bar dikin. Gêrikan digel koloniyên xwe ve dijîn. Li axên dinyayê, heta niha bi deh hezaran cureyên Gêrikan hatine peyda kirin (hin çavkanî jî dibêjin ku ev hejmar zêdetir 13 hezar e).
Rengên Gêrikan cûr bi cûr in û navên cureyên van ên herî pir tê zanîn; Gêrikên Reş, Sor, Hingiv, Zer, Dartiraş, Şervan (Lejyoner), Agir, Palehî, Cûmker, Şivan, Pel Dibirî, Fîrewn, Xemirî (Mor), Bibask, Gêrikên Mezin û bi gelek cureyên din pêk tên.. Gêrikan di zincîra (rêz) peresanê de guherînin û van candarên piçûk hemû herêmên ko tê de dijîn, di ahenga siriştî van deran de cihê xwe digirin û jiyanên xwe wekî hemû can û xwezayê berdewam dikin.
Li gorî lêkolîn û xebatên zanistî tê zanîn ku mirovan nêzîkî 12 hezaran salan e hînî cotkariya nûjenê bûne. Lê belê Gêrikan berî 30 milyon salan ji bo domandin û debara jiyanên xwe, karê Çandinî (Cotkarî) kirin e, di binî axan de bajarên hêlînan ava kirine. Bi pelên ku ji şaxên daran ve jêye kirine û bar kirine, bi van li binî axên xwe, xwe kivarikan (mantar) mezin kirine.
Gêrikan îro jî jiyanên xwe bi vî awayî û bi awayên cûr bi cûr berdewam dikin.. / Nivîs: Rûmet Med
Hiç yorum yok: